Saç maşaları zehir saçabilir

ABD’deki Purdue Üniversitesi’nden bilim insanları, siloksan yüklü saç ürünlerinin bukle ve düzleştirme aletlerinden gelen yüksek ısıyla birlikte kullanıldığında buharlaştığını ve toksinleri havaya saldığını buldu.

Silikondan türetilen siloksanların doğurganlık sorunlarına, hormonal dengesizliğe ve karaciğer hasarına neden olduğu tespit edilmişti.

KISIRLIK YAPABİLİR

Araştırmacılar, 210 derece sıcakla karşılaştığında saç bakım ürünlerinden kaynaklanan kimyasal emisyonların yüzde 300’ün üzerine çıktığını gördü. Her gün bu kimyasallara maruz kalmanın kısırlığa neden olabileceği uyarısı yapıldı.

PİPETLERDEKİ BÜYÜK TEHLİKE

Son yıllarda hızla yaygınlaşan ve sağlıklı olduğu öne sürülen kağıt pipetlere bazı işletmelerde rastlamak mümkün. Belçikalı bilim insanlarının Avrupa genelinde yaptığı bir araştırmada 39 farklı markaya ait ürünler incelendi ve kâğıttan yapılan pipetlerin, çevreye plastik pipetler kadar zarar verebileceğine işaret edildi. Uzmanlar bulunan maddenin insan sağlığına, doğaya ve ekosisteme zarar verebileceği konusunda uyarıda bulundu.

‘PFAS MASUM DEĞİL’

Üsküdar Üniversitesi TRD Baş Boyun Grubu ve Abdomen Çalışma Grubu’ndan Prof. Dr. Güner Sönmez, araştırmada kağıt pipetlerde bulunan maddenin birçok hastalığa yol açabileceğini ifade ederek, “Tiroid hastalıklarından böbrek rahatsızlıklarına, kolesterol seviyesinden, testis kanserine kadar çeşitli hastalıklara yol açabilen maddelerin varlığı yapılan bir araştırmayla ortaya çıktı. PFAS çok sık kullanılan bir maddedir ama malesef masum değildir.

Dış mekan kıyafetlerinden yapışmaz tavalara, günlük ısıya ve lekeye dayanıklı günlük ürünler üretmek için kullanılan bir maddedir. Hem çevreye hem de insanlara potansiyel olarak zararlıdır çünkü bunlar çok yavaş parçalanıyor. Çevrede yok olması yıllarca hatta binlerce yıl boyunca devam ediyor. Binlerce yıl boyunca varlığını sürdürebilen bir yapıda olduğu için sonsuza kadar devam eden kimyasallar olarak biliniyor” diye konuştu.

BAZI ÜLKELERDE YASAK

Pipetlerde PFAS varlığının tespit edildiğini aktaran Prof. Dr. Sönmez şunları kaydetti: “Daha önceki araştırmalarda da bu PFAS denilen madde tiroit hastalıklarıyla düşük doğum ağırlıklı bebek doğurmakla kolestorel düzeyinin artışıyla karaciğer hasarı ve böbrek kanseriyle, testis kanseriyle ilişkilendirilmiş. Belçika’da yapılan araştırmada da özellikle bu kağıt ve bambu gibi malzemelerden yapılan pipetler incelenmiş. Bunlar aslında çevreciler tarafından sanki plastikten yapılanlara göre daha çevre dostu olarak reklamı yapılan şeyler. Ama bu çalışmada bu pipetlerde PFAS varlığı saptanmış. Bizim ülkemizde o kadar yaygın değil ama Avrupa’da çok yaygın bu pipetler. Bazı ülkeler plastik pipetler de dahil olmak üzere bazı ürünlerin satışını yasakladı.”

Prof. Dr. Sönmez, PFAS’ın vücutta uzun yıllar kalabileceğinden ötürü uzmanların uyarı yaptığını ifade ederek, “Araştırmada, süpermarketlerden, fast food restaurantlarına ve mağazalardan alınan pipetlerde PFAS var mı diye teste tabi tutulup incelenmiş. İncelenen 39 markanın yüzde 69’unda yani 27’sinde 18 farklı PFAS teslim edilmiş. Aslında sadece kağıt pipetlerde değil bambu olanlar, plastik pipetler ve cam pipetlerde de PFAS tespit edilmiş” diye konuştu.

PEKİ KAĞIT BARDAKLAR?

Araştırma sonucunda kağıt pipetlerde bulunan maddelerin kullandığımız kağıt bardaklarda da bulunup bulunmadığını değerlendiren Prof. Dr. Sönmez, şunları söyledi: “Araştırma sadece pipetler üzerinde yapılmış. Kağıt bardaklar üzerinde yapılmamış ama bu PFAS’ın pipetlere nasıl karıştığı da bilinmiyor. Su geçirgenliğini engellemek için katıldığı düşünülüyor. Kağıt bardaklarda da aynı şeyin olduğunu düşünmemek için bir sebep yok ama kağıt bardaklarda PFAS kesinlikle vardır şeklinde de bir çıkarımda bulunamayız.”

ABD KALDIRMA AŞAMASINDA

Araştırmanın yazarı Antwerp Üniversitesi’nden Dr. Thimo Groffen, yaptığı açıklamada kâğıt pipetlerdeki PFAS maddelerinin zararlı olmadığını ancak vücutta kimyasal yükün artmasına yol açabileceğini belirtti. ABD de şu anda Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) tarafından başlatılan ve 2024’te sona ermesi planlanan PFAS’ı “aşamalı olarak kaldırma” aşamasında.

EN İYİSİ AÇIK ARA ‘ÇELİK’ PİPETLER

Yapılan son çalışmalar, çevre dostu olarak bilinen kağıt pipetlerin, plastik olanlardan bile daha tehlikeli olabileceği yönünde bulgular içeriyor. Araştırma kapsamında test edilen kâğıt ve bambu pipetlerin çoğunda uzun ömürlü ve zaman içinde insan sağlığına zarar verme potansiyeli olan poli ve perfloroalkil maddeler (PFAS) tespit edildi. Bu kimyasalların hamilelik sorunları, karaciğer hastalığı, kanser ve diğer hastalıklarla bağlantılı olduğu ifade ediliyor.

Çalışmaya göre kağıt pipetlerin yüzde 90’ında PFAS bulundu. Plastik pipetlerde ise bu oran yüzde 75 oldu. Cam pipetlerde ise oran yüzde 40’a kadar düştü. Örneklerin hiçbirinde PFAS bulunmayan çelik pipetler ise sağlık açısından açık ara en iyi performansı gösterdi. (ALEYNA SEVİM/MİLLİYET)